2.9.1 Inleiding en uitgangspunten
2.9.1.1 Plaats van de onderneming in de maatschappij; verantwoording en verslaglegging
Vennootschappen en de met hen verbonden ondernemingen nemen een belangrijke plaats in de samenleving in. Zij moeten zoveel kracht bezitten dat zij zelf hun continuïteit kunnen waarborgen. Daarbij moeten ze een goed evenwicht nastreven tussen de belangen van de verschaffers van het risicodragende vermogen (kapitaalverschaffers) en van de andere bij de vennootschap en haar onderneming betrokkenen. Op lange termijn behoeft geen sprake te zijn van tegengestelde belangen.
De maatschappelijke realiteit maakt dat een positieve resultatenontwikkeling voor de continuïteit van de vennootschap erg belangrijk is. Een positieve resultatenontwikkeling vertaalt zich in een vergroting van de economische waarde van de onderneming. De internationale kapitaalmarkt heeft hierbij een in belang nog toenemende sturende functie, welke zich uit in de mogelijkheid vermogen aan te trekken en in de kostprijs daarvan.
Steeds dient bedacht te worden dat ondernemen ook is risico aanvaarden in zeer uiteenlopende vormen. Onderkend moet worden dat vennootschappen functioneren binnen de wettelijke en ethische normen die gelden in de landen waar zij werken en daarenboven dat zij ook hun eigen gedragsnormen aanhouden.
De vennootschap legt op verschillende wijzen verantwoording af aan de diverse belanghebbenden bij de onderneming. De wijze waarop verantwoording is afgelegd en aan wie is altijd onderwerp van discussie geweest. Ook de wijze waarop in de vennootschap vorm is gegeven aan de zeggenschap komt daarbij aan de orde. Deze onderwerpen krijgen momenteel (inter)nationaal veel aandacht in het bijzonder door de sterk gegroeide belangen van institutionele beleggers in de internationale aandelenmarkt waaronder die in Nederland, als ook door de groeiende activiteit van de aandeelhouders. Dit wordt wat Nederland betreft nog versterkt door het vergrote bezit van Nederlandse aandelen in buitenlandse handen. Hoewel ook in Nederland zich een aantal deconfitures heeft voorgedaan, vormde dit anders dan in het Verenigd Koninkrijk geen directe aanleiding voor de instelling van de Commissie. Het zijn de verdergaande internationalisering van de Nederlandse economie en de vergrote internationale aandacht voor de rol, de positie en de invloed van de aandeelhouder die de achtergrond en redenen vormden voor het instellen van de Commissie Corporate Governance. De Commissie heeft kennisgenomen van de debatten en aanbevelingen over Corporate Governance in andere landen van de Europese Unie en daarbuiten en in internationale organisaties zoals de wereldbeurzenfederatie (FIBV). Zij ziet een zekere convergentie van ideeën omtrent Corporate Governance en meent, met inachtneming van de bijzondere regels en gebruiken in de Nederlandse situatie, dat Nederland zich niet kan onttrekken aan internationale ontwikkelingen dienaangaande.
1 De Wet (BW 2, titel 9, art. 391) reserveert de term jaarverslag voor het directieverslag. In dit rapport wordt de term gebruikt voor het geheel van het bestuursverslag, het verslag van de commissarissen, de jaarrekening en de overige gegevens.